Keratoconjuctivitis sicca

Auteur: I.J.E. van der Meulen, M. Hazenberg

Beleid keratoconjunctivitis sicca bij patiënten met chronische graft-versus-host ziekte:

Voor patiënten die alleen droge ogen hebben, heeft doorverwijzing naar de oogarts geen meerwaarde.

Op de polikliniek hematologie kunnen oogdruppels worden voorgeschreven:

• Hypromellose 0.3% (zonder conserveermiddelen)
• Oculotect (zonder conserveermiddelen)
• Celluvisc oogdruppels (zonder conserveermiddelen)

Er kan ook gekozen worden voor een wat dikkere vloeistof met als voordeel dat dit langer in het oog blijft zitten, zodat de patiënt minder vaak hoeft te druppelen. Het nadeel is mogelijk waziger zien:

• Vidisic ooggel EDO (zonder conserveermiddelen)
• Oculentem simplex oogzalf voor het slapen 

Doorverwijzing naar de oogarts dient plaats te vinden bij:

• roodheid (conjunctivitis)
• pijn
• pussige uitvloed
• verminderde visus

Het is essentieel dat patiënten direct op de corneapoli terechtkomen. Verwijs hier dus specifiek naar en overleg zo nodig met corneaspecialist Ivanka van der Meulen, i.j.vandermeulen@amc.uva.nl. Haar collega’s zijn Carla Nieuwendaal en Ruth Lapid.

Het beleid van de oogartsen berust mede op de beoordeling van eventuele bijkomende oogheelkundige problemen.

De therapeutische opties bij keratoconjunctivitis sicca zijn beperkt en vooral ondersteunend van aard. Het is dan ook belangrijk te waken voor al te hoge verwachtingen.

• Schirmertest is de basis van een oogheelkundige diagnose van keratoconjunctivitis sicca en wordt alleen op indicatie gedaan. De test is dan kan irriterend zijn voor patiënten. Normaal > 10 mm, bij patiënten met keratoconjunctivitis sicca meestal zeer laag, bijvoorbeeld 0 of 1 mm.
• Cyclosporine oogdruppels: Als ontsteking in de traanklier een rol speelt, is er > 70%kans dat traanaanmaak verbetert. De t1/2 is ongeveer 11 dagen, dus de eerste verbetering is pas na een week of 3 waarneembaar, maar kan soms 3-4 maanden op zich laten wachten. Een goede uitleg van tevoren kan patiënten helpen het doel te bereiken maar omdat de druppels prikken bij inbrengen, houden niet alle patiënten het gebruik vol.
• Terughoudendheid met dexamethasonoogdruppels; deze zijn soms tijdelijk wel effectief bij rode/geïrriteerde ogen.
• Kappenbril: zorgt voor een afgesloten ‘kamertje’ rondom de ogen, zodat de verdamping van de traanfilm wordt verminderd en de ogen vochtiger blijven. Wordt door patiënten niet altijd als prettig ervaren.
• Scleralenzen: alleen geschikt voor patiënten die de techniek van het inbrengen kunnen aanleren en de lenzen verdragen.
• Bandage-contactlenzen: zachte contactlens die dag en nacht ingehouden wordt, met toediening lokale antibiotica. Door het risico op infectie en vaatnieuwvorming die met deze contactlenzen gepaard gaat, worden deze met terughoudendheid gebruikt.
• Terughoudendheid met serumdruppels: bij verder gezonde patiënten zijn hier goede resultaten me beschreven, echter de medicatie die cGvHD- patiënten gebruiken en hun inflammatoire status kunnen juist tot een tegengesteld effect leiden.

Geldig 30 november 2017
JHM-GVO-111 versie 3